Ga naar hoofdinhoud

Eurostack en Common Ground - Europese digitale samenwerking

· 7 minuten leestijd
Ruben van de Linde
Ruben van de Linde
Software Developer
Status: Concept

Deze blog is nog in concept-fase en wordt mogelijk nog aangepast voor publicatie.

Nederland loopt voorop met Common Ground. Europa bouwt aan Eurostack. Hoe verhouden deze initiatieven zich tot elkaar? En wat kunnen we van elkaar leren?

Twee Bewegingen, Één Doel​

Common Ground: De Nederlandse Aanpak​

Gestart in 2019:

  • Initiatief van Nederlandse gemeenten
  • Oplossing voor versnipperde IT-landschap
  • Open source als uitgangspunt
  • Samenwerking in plaats van inkoop

Kernprincipes:

  • Data gescheiden van applicaties
  • API-first architectuur
  • Open standaarden
  • Hergebruik van componenten
  • Geen vendor lock-in

Status nu:

  • Tientallen gemeenten actief
  • Groeiend ecosysteem
  • Bewezen componenten
  • Concrete resultaten

Eurostack: De Europese Ambitie​

Emerging beweging:

  • Reactie op Amerikaanse big tech dominantie
  • Europese digitale soevereiniteit
  • Publieke waarden centraal
  • Multi-level governance

Initiatieven onder de paraplu:

  • Gaia-X (cloud infrastructuur)
  • GXFS (Sovereig

n Cloud Stack)

  • Europese AI-projecten
  • Open source samenwerkingen

Uitgangspunten:

  • Europese waarden (privacy, democratie)
  • Technologische soevereiniteit
  • Open en interoperabel
  • Samenwerking tussen landen

Overeenkomsten​

Beide bewegingen delen fundamentele principes:

1. Open Source als Basis​

Common Ground:

Publiek geld → Publieke code
Code op GitHub
Herbruikbaar door iedereen
Community-driven development

Eurostack:

Europese investeringen → Europese code
Open source licenties
Toegankelijk voor alle lidstaten
Collaborative innovation

Gedeelde waarde: Transparantie, controle, hergebruik.

2. Soevereiniteit en Controle​

Common Ground:

  • Onafhankelijk van leveranciers
  • Data blijft bij gemeente
  • Zelf beheer mogelijk
  • Exit-strategie altijd aanwezig

Eurostack:

  • Onafhankelijk van VS/China
  • Data blijft in Europa
  • Europese governance
  • Strategische autonomie

Gedeelde zorg: Vendor lock-in en geopolitieke afhankelijkheid.

3. Samenwerking boven Concurrentie​

Common Ground:

Gemeente A ontwikkelt component X
   ↓
Publiceert open source
   ↓
Gemeente B hergebruikt en verbetert
   ↓
Gemeente C voegt functionaliteit toe
   ↓
Iedereen profiteert

Eurostack:

Land A investeert in technologie X
   ↓
Deelt met andere EU-landen
   ↓
Land B draagt verbeteringen bij
   ↓
Gezamenlijke EU-capaciteit groeit

Gedeelde filosofie: Samen sterker dan alleen.

4. Interoperabiliteit​

Common Ground:

  • Standaard API's tussen systemen
  • JSON:API, REST principes
  • Uniform Landschap van Voorzieningen (VNG)

Eurostack:

  • Europese data spaces
  • GXFS Federation Services
  • Cross-border interoperabiliteit

Gedeelde doel: Systemen die naadloos samenwerken.

Verschillen​

Maar er zijn ook belangrijke verschillen:

Schaal​

Common Ground:

  • Focus: Nederlandse gemeenten
  • Scope: Lokale overheid
  • Schaal: 345 gemeenten
  • Governance: VNG-regie

Eurostack:

  • Focus: Europese naties
  • Scope: Alle overheidslagen + bedrijfsleven
  • Schaal: 27 landen, 450 miljoen mensen
  • Governance: EU-instellingen, multi-stakeholder

Concretheidsniveau​

Common Ground:

  • Zeer praktisch en concreet
  • Werkende componenten (nu)
  • Direct implementeerbaar
  • "Gewoon doen"

Eurostack:

  • Meer strategisch en abstract
  • Frameworks en principes
  • Langetermijn visie
  • "Grote plannen"

Financiering​

Common Ground:

  • Gemeentelijke budgetten
  • Shared development costs
  • Relatief beperkt (miljoenen)

Eurostack:

  • EU-fondsen (Horizon, Digital Europe)
  • Nationale investeringen
  • Grootschalig (miljarden)

Cultuur​

Common Ground:

  • Nederlandse pragmatiek
  • "Gewoon beginnen"
  • Bottom-up energie
  • Korte beslislijnen

Eurostack:

  • Europese diplomatie
  • Consensusvorming tussen 27 landen
  • Top-down structuren
  • Langere procedures

Wat Kunnen Ze Van Elkaar Leren?​

Common Ground kan Leren van Eurostack​

1. Schaalgrootte Denken

Common Ground is succesvol lokaal, maar:

  • Beperkt tot Nederland
  • Mist Europese scope
  • Onvoldoende geopolitiek gewicht

Eurostack-les: Denk groter, werk over grenzen heen.

Actie: Common Ground-principes promoten op EU-niveau.

2. Strategische Positionering

Common Ground is praktisch, maar:

  • Mist geopolitieke framing
  • Onzichtbaar voor Brussels
  • Onderbenut op EU-beleidsniveau

Eurostack-les: Verbind lokale actie met Europese strategie.

Actie: Common Ground als concrete implementatie van Eurostack-principes positioneren.

3. Financiële Hefboomwerking

Common Ground is efficiënt, maar:

  • Beperkte budgetten
  • Moet concurreren met leveranciers
  • Mist grote investeringen

Eurostack-les: EU-fondsen kunnen schaal brengen.

Actie: Common Ground-projecten koppelen aan EU-financiering (Digital Europe Programme).

Eurostack kan Leren van Common Ground​

1. Concreetheid en Pragmatiek

Eurostack is ambitieus, maar:

  • Veel strategie, minder code
  • Lange implementatiecycli
  • Abstractieniveau te hoog

Common Ground-les: Begin met werkende componenten.

Actie: Common Ground-componenten als EU-referentie-implementaties gebruiken.

2. Bottom-Up Energie

Eurostack is top-down, maar:

  • Gemeenten moeten het uiteindelijk doen
  • Praktijk wijkt af van beleid
  • Adoptie blijft achter

Common Ground-les: Energie komt van de werkvloer.

Actie: Gemeentelijke use cases centraal stellen in Eurostack-ontwikkeling.

3. Community-Driven Ontwikkeling

Eurostack is institutioneel, maar:

  • Ontwikkelaars missen betrokkenheid
  • Geen levendige open source community
  • Te veel committees, te weinig code

Common Ground-les: Open source communities zijn de motor.

Actie: Eurostack-projecten organiseren als open source communities, niet als procurement.

Convergentie: Het Beste van Beide​

Ideaal scenario:

Eurostack: Strategische visie, EU-funding, geopolitieke positie
    ↓ Vertaalt naar
Common Ground: Concrete implementatie, werkende code, pragmatische aanpak
    ↓ Levert
Europese gemeenten: Werkende oplossingen, digitale soevereiniteit, betere dienstverlening

Concrete Samenwerkingsvoorstellen​

1. Common Ground als Eurostack Reference Implementation

  • Common Ground-architectuur → Europese standaard
  • Nederlandse gemeenten → Pilots voor EU
  • VNG → Partner in EU-projecten

2. Gezamenlijke Component Development

Duitse stad heeft behoefte aan zaaksysteem
   ↓
Hergebruikt Common Ground Zaaksysteem
   ↓
Voegt Duitse specifieke functionaliteit toe
   ↓
Draagt verbeteringen bij aan hoofdproject
   ↓
Nederlandse en Duitse gemeenten profiteren

3. Europese Common Ground Federation

  • Nederlandse Common Ground → Node in Europees netwerk
  • Deense, Duitse, Franse equivalenten → Andere nodes
  • Gezamenlijke standaarden → Interoperabiliteit
  • Gedeelde componenten → Hergebruik over grenzen

4. EU-Funded Common Ground Expansion

  • Digital Europe Programme financiert uitbreiding
  • Common Ground-componenten vertaald naar andere talen
  • Onboarding programma's voor EU-gemeenten
  • Gezamenlijke ontwikkeling van missing components

Case Study: Zaaksysteem Goes European​

Scenario:

Nederland: Heeft Common Ground Zaaksysteem

  • Open source
  • API-first
  • Voldoet aan VNG-standaarden

Duitsland: Zoekt zaaksysteem voor gemeenten

  • Wil open source
  • Soevereine oplossing
  • Duitse wetgeving

Samen:

  1. Duitse gemeenten testen Common Ground Zaaksysteem
  2. Identificeren Duitse requirements
  3. Nederlandse én Duitse developers bouwen samen
  4. Componenten voor beide landen herbruikbaar
  5. EU financiert joint development

Resultaat:

  • Geen dubbel werk
  • Gezamenlijke innovatie
  • Europese schaalgrootte
  • Lagere kosten voor iedereen

Uitdagingen​

Natuurlijk zijn er ook uitdagingen:

1. Taal en Cultuur​

Probleem:

  • Verschillende talen
  • Verschillende bestuursculturen
  • Verschillende juridische systemen

Oplossing:

  • Core componenten language-agnostic
  • Configureerbare lokalisatie
  • Juridische parameters als config

2. Governance​

Probleem:

  • Wie bepaalt roadmap?
  • Hoe conflicten oplossen?
  • Wie neemt besluiten?

Oplossing:

  • Open governance modellen (Apache, Linux Foundation)
  • Multi-stakeholder steering committees
  • Transparante besluitvorming

3. Financiële Duurzaamheid​

Probleem:

  • Ontwikkeling kost geld
  • Onderhoud kost geld
  • Wie betaalt?

Oplossing:

  • EU-funding voor common infrastructure
  • Nationale bijdragen op basis van gebruik
  • Cost-sharing modellen

De Internationale Context​

Europa is niet alleen:

Andere Bewegingen​

India Stack:

  • Publieke digitale infrastructuur
  • Open API's
  • Digital identity, payments
  • Lessons learned: schaalgrootte mogelijk

X-Road (Estland/Finland):

  • Data exchange layer
  • Vertrouwde communicatie
  • Cross-border mogelijk
  • Lessons learned: interoperabiliteit werkt

GovTech Singapore:

  • Government as Platform
  • Open source componenten
  • API-first
  • Lessons learned: pragmatische aanpak

Common Ground en Eurostack kunnen hier van leren én aan bijdragen.

Visie 2030​

Waar kunnen we zijn in 2030?

Scenario: European Digital Commons​

27 EU-landen
    ↓ Delen
1000+ open source overheidscomponenten
    ↓ Gebruikt door
100,000+ gemeenten/overheden
    ↓ Serveren
450 miljoen Europeanen
    ↓ Met
Digitale soevereiniteit
Privacy by design
Democratische controle

Hoe Komen We Daar?​

2025-2026: Fundament

  • Common Ground uitbreiden naar 100+ gemeenten
  • Eerste pilots in 5 andere EU-landen
  • Eurostack governance opgezet
  • Joint funding programma's

2027-2028: Expansie

  • Common Ground Federation in 15 landen
  • 500+ gemeenten participeren
  • Eurostack componenten in productie
  • Gezamenlijke standaarden geratificeerd

2029-2030: Consolidatie

  • Eurostack als alternatief voor big tech
  • Duizenden publieke organisaties
  • Bewezen track record
  • Europese digitale soevereiniteit reality

Conclusie​

Common Ground en Eurostack zijn geen concurrenten, maar complementair.

Common Ground biedt:

  • Bewezen aanpak
  • Concrete componenten
  • Pragmatische executie
  • Nederlandse voorsprong

Eurostack biedt:

  • Strategische visie
  • Europese schaalgrootte
  • Geopolitiek gewicht
  • Financiële slagkracht

Samen kunnen ze:

  • Europese digitale soevereiniteit realiseren
  • Vendor lock-in doorbreken
  • Publieke waarden beschermen
  • Innovatie stimuleren

De vraag is niet óf we moeten samenwerken, maar hoe snel we dat kunnen doen.

Want de wereld verandert snel. Amerika trekt zich terug. China breidt uit. Europa moet zijn eigen weg vinden.

Common Ground en Eurostack kunnen die weg zijn - als we samenwerken.

Volgende blog: Open Source voor het MKB - Van Public Money is Public Code naar Public Money is Public Functionality

Gerelateerd: Common Ground | Gaia-X | GXFS