Open Source voor het MKB - Van Public Code naar Public Functionality

24 januari 2025 · 8 minuten leestijd

Software Developer

Status: Concept

Deze blog is nog in concept-fase en wordt mogelijk nog aangepast voor publicatie.

Open source voor de overheid is mooi. Maar wat als die overheids-software ook het MKB kan helpen? Dan wordt het pas echt krachtig. Welkom bij het paradigma van "Public Money is Public Functionality".

Het Probleem met "Public Money is Public Code"

De Huidige Situatie

"Public Money is Public Code" zegt:

Overheid betaalt voor software
    ↓
Code wordt open source
    ↓
Iedereen kan de code zien
    ↓
... en dan?

De realiteit:

Code op GitHub
Maar onbruikbaar voor niet-developers
Gericht op overheids-specifieke processen
Geen directe waarde voor MKB

Voorbeeld:

Gemeente bouwt formulieren-systeem
   ↓
Code is open source
   ↓
Maar: specifiek voor gemeentelijke processen
   ↓
Groenteman heeft er niets aan

Het Gemiste Potentieel

De overheid investeert miljarden in software-ontwikkeling.

Wat als die investering niet alleen de overheid helpt, maar ook:

Kleine ondernemers
Verenigingen
Stichtingen
Burgerinitiatieven

Dat is pas "public" in de echte zin van het woord.

Van Code naar Functionality

Het Nieuwe Paradigma

"Public Money is Public Functionality" betekent:

Overheid heeft behoefte aan functionaliteit X
    ↓
Ontwikkelt generieke oplossing
    ↓
Richt in voor overheidsgebruik
    ↓
Maar: core functionaliteit is algemeen bruikbaar
    ↓
MKB kan het ook gebruiken!

Praktijkvoorbeelden

Voorbeeld 1: Contact Management

Overheid bouwt:

Systeem om burgeraanvragen te behandelen
Contact history
Communicatie logging
Status tracking

Groenteman kan dit gebruiken als:

Lichtgewicht CRM
Klantcontact geschiedenis
Order tracking
Communicatie met leveranciers

Het is hetzelfde systeem - andere context.

Voorbeeld 2: Document Management

Overheid bouwt:

Systeem voor officiële documenten
Versiebeheer
Access control
Archivering

MKB-er kan dit gebruiken als:

Contract management
Offerte archief
Factuur opslag
Compliance documentatie

Voorbeeld 3: Planning en Taken

Overheid bouwt:

Zaaksysteem voor procesbewaking
Taken toewijzen
Deadlines bewaken
Rapportages

Ondernemer kan dit gebruiken als:

Project management
Team coördinatie
Klus-tracking
Planning tool

De Europese Visie: Een Andere Manier van Denken

Amerika vs Europa

Amerikaans model (SaaS-dominant):

Bedrijf betaalt → Abonnement → Vendor lock-in
         ↓
    Prijzen stijgen
         ↓
Geen eigenaarschap
         ↓
Geen controle
         ↓
Data bij leverancier

Risico's:

Eindeloze abonnementen
Vendor kan prijzen verhogen
Vendor kan stoppen
Data in VS (geopolitiek risico)
Geen privacy-garanties

Europees model (Open Source + Self-Hosted):

Overheid investeert → Open Source → Iedereen profiteert
                ↓
            MKB gebruikt
                ↓
    Self-hosted mogelijk
                ↓
        Eigenaarschap
                ↓
    Controle over data

Voordelen:

Geen abonnementen (of veel lager)
Geen vendor lock-in
Data blijft in Europa
Privacy by design
Aanpasbaar aan eigen behoeften

De Economische Impact

Als 1 miljoen Europese MKB-ers:

€50/maand BESPAREN aan SaaS-abonnementen
= €600 miljoen per jaar
= Geld dat in de Europese economie blijft
= In plaats van naar big tech

Plus:

Kennisopbouw in Europa
Banen in open source sector
Innovatie rond open platforms
Sterker MKB-ecosysteem

Praktisch: Hoe Werkt Dit?

Voor de Groenteman (Voorbeeld)

Meet Frans, groenteboer:

Situatie nu:

Betaalt voor:
- Boekhoudpakket (€30/maand)
- CRM systeem (€25/maand)
- Email marketing (€15/maand)
- Website hosting (€10/maand)
- Totaal: €80/maand = €960/jaar

Situatie met Public Functionality:

Gebruikt overheids-ontwikkelde tools:
- Contact management (gratis)
- Document management (gratis)
- Communicatie tools (gratis)
Self-hosted op goedkope VPS (€10/maand)
Of via gemeentelijke hosting (€20/maand)
Totaal: €20/maand = €240/jaar

Besparing: €720/jaar

Voor een kleine ondernemer is dat significant!

De Infrastructuur

Hoe krijgt Frans toegang?

Gemeente ontwikkelt systeem
    ↓
Publiceert als open source
    ↓
Maakt "MKB-versie" beschikbaar
    ↓
Frans installeert via:
   - Eigen VPS (tech-savvy)
   - Gemeentelijke hosting (gebruiksvriendelijk)
   - Lokale IT-partner (ondersteuning)

Of:

NextCloud App Store
    ↓
OpenRegister + Common Ground components
    ↓
Frans installeert als Nextcloud apps
    ↓
Drag-and-drop configuratie
    ↓
Ready to use

OpenRegister: De Enabler

Bij Conduction ontwikkelen we OpenRegister - een open source data-oplossing die:

Voor de overheid:

Documenten opslaan
Gestructureerde data beheren
Data en documenten relateren
Vectoriseren voor AI

Voor het MKB:

Hetzelfde platform
Zelfde voordelen
Aangepast aan business needs
Betaalbaar of gratis

De kracht: Het is dezelfde technologie, alleen de use case verschilt.

Concrete Use Cases

Use Case 1: De Webshop Eigenaar

Lotte verkoopt handgemaakte sieraden online.

Ze gebruikt Public Functionality tools:

Contact Management:

Klantgegevens
Order historie
Communicatie logging

Document Management:

Product foto's
Certificaten
Facturen

AI-Assistent (on-premise):

Helpt bij klantservice emails
Genereert product beschrijvingen
Analyseert verkoop trends

Kosten: €15/maand (self-hosted VPS) Alternatief: €150/maand (Shopify + apps) Besparing: €135/maand = €1620/jaar

Use Case 2: De Lokale Sportvereniging

Voetbalclub Vooruit heeft 300 leden.

Ze gebruiken Public Functionality tools:

Member Management:

Ledenregistratie (hergebruik van burger-registratie systeem)
Contributie tracking
Communicatie

Event Management:

Wedstrijden plannen
Toernooien organiseren
Inschrijvingen beheren

Document Management:

Statuten
Notulen
Foto albums

Kosten: €0 (gehost door gemeente) Alternatief: €80/maand (commercial membership software) Besparing: €960/jaar

Use Case 3: De ZZP-er

Ahmed is grafisch ontwerper, ZZP-er.

Hij gebruikt Public Functionality tools:

Client Management:

Klantdossiers
Project tracking
Uren registratie

Document Management:

Offertes
Contracten
Facturen
Design bestanden

Financial Tracking:

Inkomsten/uitgaven
BTW berekeningen
Jaaroverzichten

Kosten: €10/maand (shared hosting) Alternatief: €75/maand (commercial project management + accounting) Besparing: €780/jaar

De Voorwaarden voor Succes

1. Generiek Ontwerp

Bij ontwikkeling denken aan hergebruik:

❌ Slecht:

HardcodeGemeente() {
  if (user.type == "burger") {
    // specifieke gemeente logic
  }
}

✅ Goed:

GenericEntity() {
  // Generic contact management
  // Configureerbaar voor gemeente OF bedrijf
}

2. Configureerbaar, Niet Hard-Coded

Parameters voor context:

organization_type: gemeente | bedrijf | vereniging
workflows:
  - gemeentelijk_proces (if gemeente)
  - sales_pipeline (if bedrijf)
  - member_registration (if vereniging)
terminology:
  gemeente: "burger" → "inwoner"
  bedrijf: "burger" → "klant"
  vereniging: "burger" → "lid"

3. Gebruiksvriendelijk

MKB heeft geen IT-afdeling:

Makkelijk te installeren
Intuïtieve UI
Goede documentatie
Nederlands (en andere talen)

4. Ondersteuning

Verschillende modellen:

DIY (Doe-Het-Zelf):

Documentatie
Community forum
Voor tech-savvy gebruikers

Gemeente-gehost:

Gemeente biedt hosting aan lokaal MKB
Kleine vergoeding (cost-recovery)
Ondersteuning via gemeente-servicedesk

Commercial Support:

Lokale IT-bedrijven bieden setup + support
Verdienen aan dienstverlening, niet aan licenties
Stimuleert lokale economie

Paradigma Shift Needed

Van Code naar Functionaliteit

Oude denken:

Overheid bouwt voor overheid
Code wordt open source
Iedereen blij (theoretisch)
Weinig hergebruik (praktijk)

Nieuwe denken:

Overheid bouwt generieke functionaliteit
Richt in voor eigen gebruik
Maar: core is bruikbaar voor iedereen
Actief faciliteren van hergebruik
MKB-vriendelijke packaging

Van Ownership naar Use

SaaS-model:

Je BETAALT voor gebruik
Je BEZIT niets
Je CONTROLEERT niets

Open Source model:

Je DOWNLOADT gratis (of goedkoop)
Je BEZIT je eigen installatie
Je CONTROLEERT je eigen data

Dit is fundamenteel anders.

De Economische Kansen

Voor het MKB

Direct:

Lagere IT-kosten
Meer controle
Betere privacy
Geen vendor lock-in

Indirect:

Meer geld voor groei
Focus op core business
Minder afhankelijkheid
Digitale soevereiniteit

Voor de Local Economy

IT-dienstverleners:

Verdienen aan setup, training, support
Niet aan licenties
Duurzamer business model
Lokale werkgelegenheid

Software Developers:

Bijdragen aan open source
Bouwen op gemeenschappelijke basis
Delen van kennis
Sterker ecosystem

Voor Europa

Strategisch:

Minder geld naar Amerikaanse big tech
Sterker MKB (backbone van Europese economie)
Technologische soevereiniteit
Innovatie in Europa

Economisch:

Miljarden blijven in Europa
Banen in open source sector
Concurrentie op basis van service, niet lock-in
Gezondere markt

Kritische Succesfactoren

1. Mindset Verandering

Overheid moet denken:

Niet alleen aan eigen processen
Maar aan generieke functionaliteit
Met hergebruik in gedachten
MKB als stakeholder

2. Investment in Usability

Open source vaak:

Developer-focused
Moeilijk te gebruiken
Slechte documentatie

Voor MKB-adoptie nodig:

Consumer-grade UX
Plug-and-play installatie
Nederlandse handleidingen
Video tutorials

3. Ecosystem Development

Niet alleen software bouwen:

Community opbouwen
Training aanbieden
Showcase successes
Faciliteren van peer-learning

4. Sustainable Funding

Open source is niet gratis:

Ontwikkeling kost geld
Onderhoud kost geld
Support kost geld

Oplossing:

Overheids-investering in common infrastructure
Cost-sharing modellen
Commercial support mogelijk
EU-funding voor European Digital Commons

Visie: European Digital Commons for SME

Stel je voor in 2030:

10 miljoen Europese MKB-ers
    ↓
Gebruiken overheids-ontwikkelde open source tools
    ↓
Self-hosted of via lokale hosting
    ↓
Betalen €0 tot €50/maand
    ↓
Besparen gezamenlijk €5 miljard/jaar
    ↓
Die blijft in de Europese economie

Met als gevolg:

Sterker MKB
Minder afhankelijkheid big tech
Meer digitale soevereiniteit
Europese innovatie
Duurzamer business model

Conclusie

Public Money is Public Functionality is een game-changer.

Het gaat verder dan "Public Money is Public Code":

Niet alleen code beschikbaar
Maar daadwerkelijk bruikbaar
Voor bredere doelgroep
Met tastbare economische impact

Het combineert:

Europese waarden (solidariteit, samenwerking)
Pragmatische aanpak (hergebruik, efficiency)
Economisch voordeel (lagere kosten, minder afhankelijkheid)
Technologische soevereiniteit (controle, privacy)

De shift van abonnement-model naar eigenaarschap-model is:

Goed voor MKB (lagere kosten)
Goed voor economie (geld blijft in Europa)
Goed voor innovatie (open platforms)
Goed voor soevereiniteit (geen lock-in)

De vraag is niet óf we dit moeten doen, maar hoe snel we kunnen beginnen.

Want elke euro die nu naar SaaS-abonnementen gaat, is een euro die Europa verlaat.

Tijd om die euro's in Europa te houden - en te investeren in onze gezamenlijke digitale toekomst.

Deze blog-serie rondde hiermee af!

Alle blogs:

AI & Overheid:

Open Source & Europa: 8. Einde Pax Americana 9. Eurostack & Common Ground 10. Open Source voor MKB ← Je bent hier

Gerelateerd: Common Ground | OpenRegister | Conduction

Het Probleem met "Public Money is Public Code"​

De Huidige Situatie​

Het Gemiste Potentieel​

Van Code naar Functionality​

Het Nieuwe Paradigma​

Praktijkvoorbeelden​

De Europese Visie: Een Andere Manier van Denken​

Amerika vs Europa​

De Economische Impact​

Praktisch: Hoe Werkt Dit?​

Voor de Groenteman (Voorbeeld)​

De Infrastructuur​

OpenRegister: De Enabler​

Concrete Use Cases​

Use Case 1: De Webshop Eigenaar​

Use Case 2: De Lokale Sportvereniging​

Use Case 3: De ZZP-er​

De Voorwaarden voor Succes​

1. Generiek Ontwerp​

2. Configureerbaar, Niet Hard-Coded​

3. Gebruiksvriendelijk​

4. Ondersteuning​

Paradigma Shift Needed​

Van Code naar Functionaliteit​

Van Ownership naar Use​

De Economische Kansen​

Voor het MKB​

Voor de Local Economy​

Voor Europa​

Kritische Succesfactoren​

1. Mindset Verandering​

2. Investment in Usability​

3. Ecosystem Development​

4. Sustainable Funding​

Visie: European Digital Commons for SME​

Conclusie​

Het Probleem met "Public Money is Public Code"

De Huidige Situatie

Het Gemiste Potentieel

Van Code naar Functionality

Het Nieuwe Paradigma

Praktijkvoorbeelden

De Europese Visie: Een Andere Manier van Denken

Amerika vs Europa

De Economische Impact

Praktisch: Hoe Werkt Dit?

Voor de Groenteman (Voorbeeld)

De Infrastructuur

OpenRegister: De Enabler

Concrete Use Cases

Use Case 1: De Webshop Eigenaar

Use Case 2: De Lokale Sportvereniging

Use Case 3: De ZZP-er

De Voorwaarden voor Succes

1. Generiek Ontwerp

2. Configureerbaar, Niet Hard-Coded

3. Gebruiksvriendelijk

4. Ondersteuning

Paradigma Shift Needed

Van Code naar Functionaliteit

Van Ownership naar Use

De Economische Kansen

Voor het MKB

Voor de Local Economy

Voor Europa

Kritische Succesfactoren

1. Mindset Verandering

2. Investment in Usability

3. Ecosystem Development

4. Sustainable Funding

Visie: European Digital Commons for SME

Conclusie